بیماری پنومونی (سینه پهلو)؛ علائم و روش‌های پیشگیری
پنومونی (Pneumonia) که با نام‌های ذات‌الریه و سینه‌پهلو نیز شناخته میشود نوعی عفونت ریه است که میتواند به بروز سرفه، تب و اختلال در تنفس منجر شود. به‌طورکلی عفونت ریوی اغلب توسط باکتری‌ها ایجاد میشود اما ویروس‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها نیز می‌توانند باعث ابتلا به این بیماری شوند. پنومونی به‌ویژه در کودکان، افراد بالای ۶۵ سال و افرادی که دارای مشکلات جسمی و بیماری‌های زمینه‌ای هستند یک بیماری جدی محسوب میشود.
انواع پنومونی
- پنومونی اکتسابی از جامعه:
این اصطلاح زمانی استفاده میشود که ابتلا به عفونت، ارتباطی با حضور در محیط‌های بیمارستانی نداشته باشد و فرد در خلال زندگی روزمره خود به آن مبتلا شود. پنومونی اکتسابی از جامعه میتواند خفیف یا شدید باشد. نوع خفیف آن اغلب تحت عنوان ((پنومونی پیاده‌روی)) شناخته میشود. علت این نام‌گذاری این است که اکثر افراد مبتلا به این نوع پنومونی، وضعیت چندان وخیمی ندارند و هنوز قادر به راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره خود هستند.
- پنومونی اکتسابی از بیمارستان:
همانطور که از نام آن مشخص است این عفونت به دنبال بستری شدن در بیمارستان‌ها رخ میدهد و به‌طورکلی به آن ((عفونت بیمارستانی)) گفته میشود.
علائم شایع پنومونی
- سرفه (برخی مواقع همراه با خلط)
- تب و لرز
- درد قفسه سینه (به‌ویژه به هنگام نفس عمیق)
- ضربان قلب شدید
- اختلال در تنفس
پنومونی میتواند خفیف باشد؛ اما در بعضی از مواقع اگر اقدام مناسبی جهت درمان آن صورت نگیرد، ممکن است شدت گرفته و خطرناک شود. بنابراین در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر، سریعاً با یک پزشک مشورت نمائید:
- افزایش تعداد و شدت سرفه‌ها
- احساس درد در قفسه سینه به هنگام تنفس
- اختلال در تنفس در حین انجام فعالیت‌های روزمره و یا حتی در حین استراحت
- ابتلا به بیماری‌های جدی تنفسی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یا آمفیزم
- احساس بدحالی ناگهانی به دنبال بهبودی نسبی از یک سرماخوردگی ساده و یا آنفولانزا
- تضعیف سیستم ایمنی (به‌طور مثال به دنبال ابتلا به ایدز، انجام پیوند عضو یا مغز استخوان، مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و …)
اقدامات شخصی برای بهبود علائم پنومونی
- در خانه بمانید و به اندازه کافی استراحت کنید تا زمانی که تب و سرفه شما برطرف شود. این کار باعث تسریع روند بهبود بیماری میشود و خطر ابتلای دیگران را کاهش میدهد.
- مایعات فراوان بنوشید. مصرف مایعات، بدن را هیدراته کرده و به کاهش غلظت ترشحات و دفع خلط کمک می‌کند.
- تا زمان بهبودی کامل از قرار گرفتن در معرض هر نوع دود (دود سیگار، هوای آلوده، شومینه روشن و …) اجتناب کنید.
- از دستور پزشک معالج خود به‌طور کامل پیروی کنید. آنتی‌بیوتیکهای تجویزشده را در زمان مقرر مصرف کرده و حتی در صورت بهبود علائم، دوره درمان را کامل کنید.
- استفاده از بخور برای باز کردن مجاری تنفسی و کمک به ریه‌ها در تخلیه مخاط و تسهیل تنفس توصیه میشود.
- غرغره کردن آب نمک نیز میتواند سوزش گلوی شما را تسکین دهد.
- از آنجاکه سرفه سبب دفع سموم موجود در مخاط میشود، با داروهای ضد سرفه آن را سرکوب نکنید و به صورت کنترل شده سرفه کنید:
- روی یک صندلی بنشینید، شانهها را شل کنید و کف هر دو پای خود را بر روی زمین قرار دهید.
- دست‌ها را روی شکم جمع کنید.
- به آرامی از طریق بینی نفس بکشید.
- به آرامی در حالی که به جلو خم شدهاید بازدم کنید و بازوها را به سمت شکم فشار دهید.
- دو یا سه بار در حین بازدم سرفه کنید و دهان را کمی باز نگه دارید.
- به آرامی از طریق بینی نفس بکشید.
- استراحت کنید و در صورت لزوم تکرار کنید.
روش‌های پیشگیری از ابتلا به پنومونی
- شستن دست‌ها: یکی از بهترین و راحت‌ترین روش‌های جلوگیری از انتشار هر نوع آلودگی میکروبی، شستن دست‌ها با آب و صابون و ضدعفونی کردن آنها است.
- واکسیناسیون: واکسیناسیون نیز میتواند به مصونیت از ابتلای مجدد به پنومونی کمک کند و مانع از ابتلا به برخی از عفونت‌های جدی و خطرناک شود. پزشک معالج ممکن است بر اساس شرایط بیمار، تزریق واکسن پنوموکوک را توصیه نماید.
- ترک سیگار: به‌طورکلی، سبک زندگی سالم شامل رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم و پرهیز از دخانیات میتواند مانع بروز بسیاری از مشکلات از جمله پنومونی و سایر بیماری‌های ریوی شود.
